TRÁCH NHIỆM DO VI PHẠM NGHĨA VỤ TRONG TRƯỜNG HỢP BẤT KHẢ KHÁNG

Theo quy định của pháp hiện hành, cá nhân, pháp nhân có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ dân sự của mình một cách thiện chí, trung thực; nếu không thực hiện nghĩa vụ đúng thời hạn, thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ hoặc thực hiện không đúng nội dung của nghĩa vụ (gọi chung là vi phạm nghĩa vụ) thì phải gánh chịu các chế tài tương ứng với hành vi vi phạm. Tuy nhiên trên thực tế, trong quá trình thực hiện nghĩa vụ sẽ có thể xảy ra rất nhiều sự cố nằm ngoài khả năng kiểm soát của các bên, khiến cho một hoặc các bên không thể thực hiện được nghĩa vụ của mình. Để đảm bảo công bằng, pháp luật cũng đã dự liệu trước một số trường hợp bên vi phạm nghĩa vụ được miễn trách nhiệm đối với hành vi vi phạm, và một trong số đó là sự kiện bất khả kháng.

1. Sự kiện bất khả kháng là gì?

1.1. Khái niệm

Căn cứ khoản 1 Điều 156 Bộ luật dân sự năm 2015, sự kiện bất khả kháng là sự kiện xảy ra một cách khách quan không thể lường trước được và không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép.

1.2. Yếu tố cấu thành

Một sự kiện chỉ được xác định là sự kiện bất khả kháng khi đáp ứng đủ 03 yếu tố sau:

1.2.1. Xảy ra một cách khách quan:

Bộ luật Dân sự năm 2015 không quy định tiêu chí để xác định sự kiện nào được xem là xảy ra một cách khách quan. Tuy nhiên, có thể suy luận một cách hợp lý rằng, một sự kiện xảy ra một cách khách quan là không phải do một trong các bên gây ra mà có thể do bên thứ ba hoặc do tự nhiên gây ra.

1.2.2. Không thể lường trước được

Bộ luật Dân sự năm 2015 không quy định tiêu chí để xác định sự kiện nào được xem là không thể lường trước được. Tuy nhiên, có thể suy luận một cách hợp lý rằng, sự kiện không thể lường trước được là sự kiện xảy ra nằm ngoài tầm kiểm soát của các bên, các bên không thể lường trước được sự kiện đó tại thời điểm xác lập và/hoặc trong quá trình thực hiện nghĩa vụ.

1.2.3. Hậu quả xảy ra không thể khắc phục được

Đây là yếu tố quan trọng nhất của sự kiện bất khả kháng, bởi lẽ: Khi một sự kiện xảy ra, dù đã đáp ứng đủ 02 yếu tố nêu trên, nhưng bên gặp phải sự kiện bất khả kháng không thực hiện hoặc không chứng minh được đã thực hiện tất cả các biện pháp cần thiết để khắc phục hậu quả trong khả năng cho phép nhưng vẫn không thể khắc phục được thì vẫn phải chịu trách nhiệm đối với hành vi vi phạm nghĩa vụ.

Tuy nhiên cũng giống như 02 yếu tố trên, Bộ luật Dân sự năm 2015 không quy định cụ thể về các tiêu chí để đánh giá bên gặp sự kiện bất khả kháng được xem là “đã áp dụng các biện pháp cần thiết và trong khả năng cho phép”.

1.3. Các trường hợp được xem là bất khả kháng

Căn cứ theo quy định pháp luật hiện hành, sự kiện bất khả kháng bao gồm nhưng không giới hạn các sự kiện sau:

Sự kiện tự nhiên: Thiên tai, hỏa hoạn, cháy nổ, lũ lụt, sóng thần, bệnh dịch, động đất.

Sự kiện do con người tạo nên: Bạo động, nổi loạn, chiến sự, chống đối, phá hoại, cấm vận, bao vây, phong tỏa, và bất kỳ hành động chiến tranh nào hoặc hành động thù địch cộng đồng nào.

2. Trách nhiệm do vi phạm nghĩa vụ trong trường hợp bất khả kháng

2.1. Quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015

Theo khoản 2 Điều 351 Bộ luật Dân sự năm 2015, trường hợp bên có nghĩa vụ không thực hiện đúng nghĩa vụ do sự kiện bất khả kháng thì không phải chịu trách nhiệm dân sự, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác.

2.2. Quy định của Luật Thương mại năm 2005

Theo điểm b khoản 1 Điều 294 Luật Thương mại năm 2005, bên vi phạm hợp đồng được miễn trách nhiệm trong trường hợp xảy ra sự kiện bất khả kháng.

3. Cần làm gì để được miễn trách nhiệm do vi phạm nghĩa vụ trong trường hợp bất khả kháng

Để được miễn trách nhiệm do sự kiện bất khả kháng, bên vi phạm nghĩa vụ phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ sau:

Thứ nhất, thông báo ngay bằng văn bản cho bên bị vi phạm biết về sự kiện bất khả kháng và những hậu quả có thể xảy ra.

Thứ hai, chứng minh đã xảy ra sự kiện bất khả kháng trong quá trình thực hiện nghĩa vụ.

Thứ ba, chứng minh sự kiện bất khả kháng đã gây ảnh hưởng trực tiếp đến việc thực hiện nghĩa vụ.

Thứ tư, chứng minh đã thực hiện tất cả các biện pháp cần thiết và trong khả năng cho phép để khắc phục hậu quả nhưng vẫn không thể khắc phục được.

Lưu ý: Ngay khi chấm dứt sự kiện bất khả kháng, bên vi phạm nghĩa vụ phải thông báo bằng văn bản cho bên bị vi phạm biết. Nếu không thông báo/thông báo không kịp thời thì phải bồi thường thiệt hại.

4. Kéo dài thời hạn/từ chối thực hiện hợp đồng trong trường hợp bất khả kháng

4.1. Kéo dài thời hạn thực hiện hợp đồng

Theo quy định của Luật Thương mại năm 2005, trong trường hợp bất khả kháng, các bên có thể thoả thuận kéo dài thời hạn thực hiện nghĩa vụ hợp đồng, trừ trường hợp hợp đồng mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ có thời hạn cố định về giao hàng hoặc hoàn thành dịch vụ.

Trường hợp không có thoả thuận hoặc không thỏa thuận được

Thời hạn thực hiện nghĩa vụ hợp đồng được tính thêm một thời gian bằng thời gian xảy ra trường hợp bất khả kháng cộng với thời gian hợp lý để khắc phục hậu quả, nhưng không được kéo dài quá các thời hạn sau đây:

05 (năm) tháng đối với hàng hoá, dịch vụ mà thời hạn giao hàng, cung ứng dịch vụ được thoả thuận không quá 12 (mười hai) tháng, kể từ khi giao kết hợp đồng;

08 (tám) tháng đối với hàng hoá, dịch vụ mà thời hạn giao hàng, cung ứng dịch vụ được thoả thuận trên 12 (mười hai) tháng, kể từ khi giao kết hợp đồng.

4.2. Từ chối thực hiện hợp đồng

Nếu hợp đồng kéo dài quá thời hạn nêu trên, các bên có quyền từ chối thực hiện hợp đồng và không bên nào có quyền yêu cầu bên kia bồi thường thiệt hại.

Nghĩa vụ thông báo

Bên từ chối thực hiện hợp đồng phải thông báo cho bên còn lại biết trước khi họ bắt đầu thực hiện các nghĩa vụ hợp đồng và trong thời hạn không quá 10 (mười) ngày, kể từ ngày kết thúc thời hạn kéo dài hợp đồng.

5. Lưu ý khi soạn thảo điều khoản về sự kiện bất khả kháng trong các hợp đồng

Để giảm bớt gánh nặng chứng minh, các bên trong hợp đồng nên liệt kê cụ thể những trường hợp được xem là sự kiện bất khả kháng. Khi một trong những trường hợp đó xảy ra, bên vi phạm nghĩa vụ không cần phải chứng minh yếu tố “khách quan” và “không thể lường trước được” nữa mà chỉ cần tập trung chứng minh yếu tố “hậu quả xảy ra không thể khắc phục được”.

Tuy nhiên, vì không thể lường trước hết mọi tình huống có thể xảy ra, các bên nên kết thúc phần liệt kê bằng cụm từ “… và các sự kiện bất khả kháng khác theo quy định pháp luật”. Cụm từ này đóng vai trò như một “van an toàn”, cho phép các bên vẫn có thể viện dẫn một sự kiện chưa được liệt kê cụ thể trong hợp đồng là sự kiện bất khả kháng nếu chứng minh được sự kiện đó đáp ứng đầy đủ các yếu tố cấu thành sự kiện bất khả kháng như đã nêu ở trên.

Như vậy, bên vi phạm nghĩa vụ trong trường hợp bất khả kháng có thể được miễn trách nhiệm đối với hành vi vi phạm khi đảm bảo thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ thông báo và chứng minh. Các sự kiện bất khả kháng đến nay được rất ít quy phạm pháp luật đề cập đến nên rất khó để xác định một sự kiện cụ thể nào đó có phải là sự kiện bất khả kháng hay không. Vì vậy, các bên cần xây dựng điều khoản quy định chi tiết và cụ thể về các sự kiện bất khả kháng trong hợp đồng để có cơ sở giải quyết các tranh chấp về sau.

Thông tin liên hệ

CÔNG TY LUẬT TNHH DL PINNACLE

Địa chỉ: Tầng 3, 18A/76 Nguyễn Thị Minh Khai, Phường Sài Gòn, TP. Hồ Chí Minh

Hotline: 0914.491.911

Email: info@dlpinnacle.vn

Website: https://www.dlpinnacle.vn

BÀI VIẾT MỚI

MÂU THUẪN GIỮA CỔ ĐÔNG VÀ NGƯỜI QUẢN LÝ

Công ty cổ phần là một trong những loại hình doanh nghiệp phổ biến nhất hiện nay, đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Trong quá trình hoạt động của công ty cổ phần, xuất phát từ sự tách bạch giữa quyền sở hữu và quyền quản lý, không thể tránh khỏi việc phát sinh các mâu thuẫn lợi ích giữa cổ đông và người quản lý công ty. Những mâu thuẫn này, nếu không được giải quyết kịp thời và phù hợp có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, tình hình tài chính cũng như uy tín của doanh nghiệp trên thị trường.

SỬ DỤNG TRÁI PHÉP TÀI SẢN

Tài sản là đối tượng trung tâm trong nhiều mối quan hệ pháp luật và việc bảo vệ quyền sở hữu tài sản là một trong những nguyên tắc cơ bản của hệ thống pháp luật Việt Nam. Để bảo vệ nguyên tắc này, pháp luật hiện hành đã thiết lập những rào cản kiên cố nhằm ngăn cản mọi hành vi xâm phạm quyền sở hữu tài sản, trong đó bao gồm hành vi sử dụng trái phép tài sản của người khác. Mọi chủ thể vi phạm, bất kể là ai, đều sẽ phải đối mặt với những chế tài pháp lý tương xứng, phản ánh mức độ nghiêm trọng của hành vi đã gây ra.

ĐOÀN KẾT CỘNG ĐỒNG

Trong một cộng đồng cư dân, sức mạnh của sự đoàn kết không chỉ là một khái niệm trừu tượng, mà còn là một yếu tố quyết định quan trọng đối với sự thịnh vượng và an lành. Khi cư dân hòa nhập và hỗ trợ lẫn nhau, họ có thể đối mặt với thách thức lớn một cách hiệu quả hơn, xây dựng một môi trường sống tích cực và tạo ra các cơ hội phát triển. Việc hiểu và đối phó với những nguyên nhân gây ra sự chia rẽ trong cộng đồng cư dân là bước quan trọng để xây dựng một môi trường sống tích cực và bình an.

BỎ ÁN TỬ HÌNH

Sáng ngày 25/6 vừa qua, một bước tiến quan trọng trong hệ thống pháp luật Việt Nam đã được thông qua khi Quốc hội chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự với sự đồng thuận cao từ các đại biểu (429/439 phiếu tán thành, chiếm 89,75%). Luật này chính thức có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/07/2025. Một trong những điểm sửa đổi mang tính nhân văn và được dư luận đặc biệt quan tâm chính là việc bãi bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh, thay vào đó là hình phạt tù chung thân không xét giảm án.

CHẾ TÀI ĐỐI VỚI VI PHẠM NGHĨA VỤ HỢP ĐỒNG

Hợp đồng là hình thức phổ biến nhất của giao dịch dân sự và là nền tảng quan trọng trong các quan hệ kinh tế – thương mại. Tuy nhiên, trong thực tiễn, tình trạng vi phạm nghĩa vụ hợp đồng diễn ra khá phổ biến, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các bên trong hợp đồng. Để bảo vệ bên bị vi phạm, pháp luật hiện hành đã quy định nhiều loại chế tài khác nhau nhằm xử lý hành vi vi phạm nghĩa vụ hợp đồng. Tại Việt Nam, những nguyên tắc về hợp đồng, bao gồm các quy định về vi phạm nghĩa vụ trong hợp đồng, chủ yếu được ghi nhận trong Bộ luật Dân sự năm 2015 và Luật Thương mại năm 2005.

CHẾ TÀI DOANH NGHIỆP VI PHẠM CHỦ SỞ HỮU HƯỞNG LỢI

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng thì mục tiêu minh bạch hóa thông tin doanh nghiệp trở thành yêu cầu mang tính cấp thiết. Trong đó, việc nhận diện và công khai thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp (“CSHHL”) là một trong những biện pháp quan trọng để phòng, chống các hành vi trốn thuế, tham nhũng, rửa tiền, tài trợ khủng bố và các hoạt động kinh tế bất hợp pháp khác. Xuất phát từ lý do trên, ngày 17/6/2025, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt nam đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp (có hiệu lực từ 01/7/2025) để bổ sung các quy định về CSHHL và nghĩa vụ của doanh nghiệp về CSHHL.

HỘ KINH DOANH BỎ THUẾ KHOÁN

Vừa qua, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã thông qua một số chính sách mới về thuế và hóa đơn áp dụng cho hộ kinh doanh. Những chính sách mới này đã vấp phải không ít phản ứng tiêu cực của các hộ kinh doanh, bởi lẽ: Chúng không chỉ làm thay đổi cách thức tính thuế mà còn đòi hỏi các hộ kinh doanh phải điều chỉnh phương thức quản lý, sử dụng hóa đơn, kê khai và nộp thuế, mang đến nhiều khó khăn cho các hộ kinh doanh, đặc biệt là những hộ nhỏ lẻ.

HỘ KINH DOANH HAY CÔNG TY

Quyết định đăng ký hộ kinh doanh (HKD) hay thành lập công ty (CTY) giống như chọn phương tiện cho hành trình khởi nghiệp: xe máy gọn nhẹ hay ô-tô vững chãi? Bài viết này phân tích thuế, trách nhiệm pháp lý, vận hành và thời điểm “lên đời” mô hình, kèm ví dụ thực tế để bạn ra quyết định sáng suốt.