LÃI CHẬM THANH TOÁN TRONG HỢP ĐỒNG THƯƠNG MẠI

Trong hoạt động thương mại, thời gian là tiền bạc và uy tín là nền tảng của mọi quan hệ hợp tác. Mỗi hợp đồng không chỉ là thỏa thuận mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, mà còn là cam kết rõ ràng về nghĩa vụ thanh toán và niềm tin giữa các bên. Thực tế cho thấy, tình trạng chậm thanh toán trong hợp đồng thương mại ngày càng phổ biến, làm đứt gãy dòng tiền, gia tăng rủi ro và xâm hại trực tiếp đến quyền lợi của bên bán, bên cung ứng dịch vụ. Vì vậy, quy định về lãi suất chậm thanh toán trong hợp đồng thương mại trở thành công cụ quan trọng để bảo vệ lợi ích hợp pháp của các bên, đồng thời bảo đảm tính răn đe và công bằng trong quan hệ kinh doanh.

1. Chế định về lãi suất chậm trả trong hợp đồng thương mại

Trong quy định của Luật thương mại hoặc Bộ luật dân sự không ghi nhận khái niệm của hợp đồng thương mại. Nhưng có thể hiểu Hợp đồng thương mại là sự thỏa thuận giữa các bên để thực hiện các hoạt động mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại hoặc các hoạt động nhằm mục đích sinh lời khác. Ví dụ như: hợp đồng mua bán hàng hóa, hợp đồng cung cấp và sử dụng dịch vụ, hợp đồng cho thuê tài sản, hợp đồng xây dựng…

Chủ thể của hoạt động thương thông thường là thương nhân kinh doanh hoặc trong một số trường hợp chỉ cần bên bán, cung cấp dịch vụ là thương nhân, bên còn lại là tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động thương mại.

Ví dụ: Công ty A là nhà sản xuất chuyên về quần áo ấm mùa đông, lễ hội Giáng sinh và Công ty B là nhà phân phối. Công ty B muốn mua 1000 chiếc áo khoác lông Noel từ Công ty A để phân phối trên thị trường. Hai bên đã tiến hành ký kết hợp đồng phân phối hàng hóa vào ngày 11/11/2025 để xác lập giao kết với nhau.

Lãi suất chậm thanh toán là khoản tiền nhằm bù đắp thiệt hại cho bên bị vi phạm do không nhận được tiền đúng thời hạn mà bên vi phạm nghĩa vụ có trách nhiệm phải trả. Trên thực tế bắt gặp trường hợp bên bán nhận tiền nhưng không giao hàng hóa (tài sản) đúng với hợp đồng như không giao, không giao đủ hay giao nhưng không đảm bảo chất lượng, phải hoàn trả tiền hàng do bên mua không nhận được hàng như hợp đồng thỏa thuận hay ngay cả trường hợp người mua đã thanh toán hoặc ứng trước nhưng bên nhận tiền ứng trước không thực hiện đúng thoả thuận thì vẫn phát sinh lãi chậm thanh toán trên cơ sở Điều 306 Luật Thương mại năm 2005 và Án lệ số 09/2016/AL.

* Điều kiện tính lãi suất:

Khi một trong hai bên có vi phạm thời hạn thanh toán đã cam kết ký theo nội dung của hợp đồng như chậm thanh toán tiền hàng, chậm thanh toán phí thù lao dịch vụ pháp lý hoặc các chi phí hợp lý khác thì bên có quyền (tức bên bị vi phạm hợp đồng) có quyền yêu cầu trả lãi theo thỏa thuận hoặc trên số tiền chậm trả đó theo lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường tại thời điểm thanh toán tương ứng với thời gian chậm trả (Điều 306 Luật Thương mại năm 2005).

2. Thời điểm tính lãi suất chậm thanh toán:

Về lãi phát sinh nguyên đơn khởi kiện yêu cầu tính lãi là ngày kế tiếp kể từ ngày đến hạn mà hai bên cam kết thanh toán dứt điểm số tiền nghĩa vụ phải trả. Nếu trong hợp đồng không ghi nhận bên vi phạm phải chịu lãi phát sinh nếu chậm thực hiện nghĩa vụ trả tiền, trong các điều khoản của hợp đồng không quy định chịu lãi khi chậm thanh toán. Tuy nhiên nếu bên có nghĩa vụ chưa thanh toán nợ nên căn cứ vào 1 Điều 357 Bộ luật dân sự 2015 buộc bị đơn phải chịu lãi phát sinh từ ngày chậm trả đến ngày xét xử sở thẩm nếu vụ án được giải quyết bởi Hội đồng Trọng tài hoặc thụ lý bởi Toà án trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác nhưng không vượt quá mức luật cho phép, hướng tích cực hơn hay có lợi cho bên có nghĩa vụ thì vẫn có căn cứ chấp nhận yêu cầu đó (Điểm c khoản 3 Điều 6 Nghị quyết 01/2019/NQ – HĐTP ngày 11/01/2019).

Ví dụ minh họa: Tại Bản án Dân sự sơ thẩm số 13/2025/KDTM-ST ngày 25/08/2025 xét xử về việc “tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa” của Tòa án A có nội dung như sau: Công ty D1 khởi kiện Công ty T1 thanh toán số tiền nợ là 62.110.123 đồng từ Hợp đồng nguyên tắc số X ngày 28/7/2024 nhưng lúc xét xử vẫn chưa thực hiện nghĩa vụ thanh toán. Ngày 07/01/2025, Công ty T1 và Công ty D1 ký Biên bản xác nhận công nợ và cam kết trả nợ, Công ty D1 thừa nhận lần gần nhất Công ty V cho Công ty D1 là ngày 16/4/2025 nên Công ty D1 yêu cầu Công ty T1 phải thanh toán tiền lãi chậm thanh toán tính từ ngày 01/5/2025 là có lợi cho bị đơn nên được Hội đồng xét xử chấp nhận.

3. Nguyên tắc xác định lãi suất chậm thanh toán:

Trường hợp 1: Trong hợp đồng ký kết các bên có thỏa thuận mức lãi suất khi chậm thực hiện nghĩa vụ trả tiền

Hiện nay tại Điều 306 Luật Thương mại năm 2005 cho phép các bên được quyền thỏa thuận mức lãi xuất khi chậm thanh toán tiền, thù lao dịch vụ, các chi phí hợp lý khác…nhưng không quy định mức lãi suất trần. Căn cứ khoản 2 Điều 357, khoản 2 Điều 468 Bộ luật Dân sự năm 2015 nếu các bên đã thỏa thuận rõ ràng về mức lãi suất chậm trả tiền, thì lãi suất sẽ được áp dụng theo thỏa thuận này. Tuy nhiên, lãi suất này không được vượt quá mức 20%/năm.

Trường hợp 2: Các bên không thỏa thuận về tiền lãi phát sinh nếu một hoặc cả hai bên vi phạm nghĩa vụ thanh toán

Mức lãi suất được xác định dựa trên mức lãi suất nợ quá hạn trung bình của thị trường tại thời điểm thanh toán Điều 306 của Luật Thương mại năm 2005 và được hướng dẫn trong Điều 11 Nghị quyết 01/2019/NQ-HĐTP có hiệu lực từ ngày 15/3/2019.

Trên thực tế, khi giải quyết tranh chấp xảy ra, Tòa án căn cứ lãi suất nợ quá hạn trung bình của ít nhất ba ngân hàng thương mại lớn tại thời điểm thanh toán (Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Vietcombank, Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam - Agribank, Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam - VietinBank, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - BIDV,…) có trụ sở, chi nhánh hoặc phòng giao dịch tại tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi Tòa án đang giải quyết, xét xử có trụ sở tại thời điểm thanh toán “thời điểm xét xử sơ thẩm” để tính lãi chậm trả nếu hợp đồng không có thỏa thuận cụ thể (hướng dẫn từ Án lệ số 09/2016/AL).

Như vậy, lãi chậm trả trong hợp đồng thương mại có thể được xác định dựa trên thỏa thuận giữa các bên; nếu không có thỏa thuận, áp dụng mức lãi suất nợ quá hạn trung bình của các ngân hàng thương mại tại thời điểm thanh toán.

* Công thức chung tính lãi chậm thanh toán:

Lãi chậm thanh toán = Số tiền nợ chậm trả x Thời gian chậm trả x Lãi suất chậm trả

Trong đó:

+ Số tiền nợ chậm trả là phần nghĩa vụ tiền mà bên vi phạm chưa thanh toán;

+ Lãi suất chậm trả: có thể theo thỏa thuận ≤ 20%/năm, hoặc nếu không có định theo lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường ít nhất 3 ngân hàng tại địa phương là:

Lãi suất quá hạn trung bình = (%Vietcombank + % Agribank + %Vietinbank) x 150% : 3

+ Thời gian chậm trả: tính từ ngày kế tiếp ngày đến hạn thanh toán cho đến ngày bên vi phạm thanh toán thực tế đủ.

Ví dụ minh họa: Công ty A bán thức ăn chó mèo cho Công ty B theo hợp đồng thương mại trị giá 1.000.000.000 đồng, thời hạn thanh toán hạn chót là ngày 01/09/2025 khi nhận đủ hàng. Tuy nhiên, đến 01/11/2025, Công ty B mới thanh toán đủ tiền hàng (tức chậm 60 ngày tính từ ngày 02/09/2025).

Hai bên không có thỏa thuận riêng về lãi chậm trả. Tại thời điểm thanh toán, lãi suất nợ quá hạn trung bình của 03 ngân hàng (Vietcombank, Vietinbank, Agribank) là: 9%/năm, tương đương 0,75%/tháng

Tiền lãi phát sinh phải thanh toán:

= 1.000.000.000 x 60 ngày x 0,75%/tháng = 14.794.520 đồng

Như vậy, Công ty B phải trả cho Công ty A số tiền 14.794.520 đồng tiền lãi chậm thanh toán ngoài số tiền gốc 1 tỷ đồng.

4. Đề xuất:

Trong thực tiễn xét xử, Tòa án chỉ chấp nhận tính lãi trên phần tiền đến hạn nhưng chưa thanh toán. Nếu bên vi phạm đã thanh toán một phần, thì chỉ phần còn nợ mới bị tính lãi chậm trả. Ngoài ra, việc tính lãi không được vượt quá 20%/năm nếu thỏa thuận của các bên không phù hợp với quy định pháp luật hiện hành.

Để hạn chế tranh chấp xảy ra cũng như đảm bảo điều khoản lãi suất chậm thanh toán thuận tiện được Toà án/Trung tâm Trọng tài chấp nhận yêu cầu mức lãi suất thì các thương nhân cần có thỏa thuận rõ ràng và ghi nhận cụ thể trong hợp đồng thương mại ký kết đề xuất thêm các nội dung về:

(i) Mức lãi suất áp dụng khi chậm thanh toán (ví dụ: bằng hoặc cao hơn lãi suất các ngân hàng thương mại tại địa phương nhưng không quá 20%/năm);

(ii) Thời điểm bắt đầu tính lãi chậm thanh toán.

Như vậy, pháp luật Việt Nam quy định về lãi suất chậm thanh toán trong hợp đồng thương mại không chỉ là biện pháp bù đắp tổn thất cho bên bị thiệt hại còn góp phần xây dựng môi trường kinh doanh công bằng, trách nhiệm và bền vững. Doanh nghiệp cần nắm vững quy định pháp luật, đồng thời chủ động thỏa thuận cụ thể trong hợp đồng để bảo vệ quyền lợi của mình một cách hiệu quả và hợp pháp.

Thông tin liên hệ:

CÔNG TY LUẬT TNHH DL PINNACLE

Địa chỉ: Tầng 3, 18A/76 Nguyễn Thị Minh Khai, Phường Sài Gòn, TP. Hồ Chí Minh

Hotline: 0914.491.911

Email: info@dlpinnacle.vn

Website: https://www.dlpinnacle.vn

BÀI VIẾT MỚI

TỰ NGUYỆN CHẤM DỨT HÀNH VI PHẠM TỘI

Bài viết phân tích chế định tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội theo Bộ luật Hình sự Việt Nam, so sánh với phạm tội chưa đạt, và luận giải điều kiện miễn trách nhiệm hình sự dựa trên hướng dẫn của Tòa án nhân dân tối cao qua các nghị quyết 01-HĐTP/NQ và 02-HĐTP-TANDTC/QĐ.

BẢO LÃNH NHÀ Ở HÌNH THÀNH TRONG TƯƠNG LAI, CÔNG CỤ BẢO VỆ NGƯỜI MUA

Tìm hiểu những quy định mới về bảo lãnh ngân hàng trong mua bán nhà ở hình thành trong tương lai theo Luật Kinh doanh Bất động sản 2023 và Thông tư 61/2024/TT-NHNN. Cập nhật điều kiện, quyền lợi người mua và trách nhiệm chủ đầu tư, giúp bạn tránh rủi ro từ các dự án bất động sản “ảo”.

ĐẶT CỌC NHÀ ĐẤT

Trong hoạt động giao dịch dân sự, đặc biệt là các hợp đồng mua bán, cho thuê, chuyển nhượng hay đầu tư, biện pháp đặt cọc thường được áp dụng như một công cụ bảo đảm cho việc giao kết và/hoặc thực hiện hợp đồng trong tương lai. Mặc dù Bộ luật Dân sự năm 2015 (“BLDS 2015”) đã có những quy định cụ thể nhằm định hình bản chất pháp lý của biện pháp này, thực tiễn áp dụng vẫn phát sinh nhiều tranh chấp phức tạp. Các vướng mắc thường tập trung vào hiệu lực của thỏa thuận đặt cọc, các điều kiện làm phát sinh trách nhiệm phạt cọc, cũng như quyền và nghĩa vụ của các bên trong trường hợp hợp đồng không được giao kết hoặc không thể thực hiện.

PHẢI LÀM GÌ KHI MUA HÀNG GIẢ

“Không ai giá rẻ bằng hàng qua live của em hôm nay!”, “Em nói thật sản phẩm này dùng chỉ có mê chữ ê kéo dài luôn!”, “Hàng chính hãng 100%, cả nhà em cứ yên tâm!”,… Đây là những câu cửa miệng mà KOC – Key Opinion Consumer (người tiêu dùng có sức ảnh hưởng), KOL – Key Opinion Leader (người có sức ảnh hưởng) thường dùng khi livestream bán hàng trên các trên mạng xã hội hoặc sàn thương mại điện tử. Thực tế, không ít người tiêu dùng lại rơi vào cảnh “tiền mất, tật mang” vì hàng nhận về lại là hàng giả. Vậy, khi mua phải hàng giả chúng ta nên làm gì?

THÍ ĐIỂM THỊ TRƯỜNG TÀI SẢN MÃ HOÁ

Tháng 9/2025, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP về việc triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hoá. Đây không chỉ là một quyết định quản lý kinh tế – pháp lý quan trọng, mà còn là dấu mốc lịch sử, lần đầu tiên “tài sản mã hoá” bước vào khuôn khổ pháp luật tại Việt Nam. Nếu như trước đây, tài sản mã hoá và công nghệ blockchain chủ yếu gắn với các sàn giao dịch quốc tế tự do, thì nay, Nhà nước chính thức mở ra một “sân chơi mới”: minh bạch, có kiểm soát, đặt trong hành lang pháp lý nghiêm ngặt. Chính phủ vừa khẳng định quyết tâm hội nhập với xu hướng tài chính số toàn cầu, vừa phát đi thông điệp rõ ràng: đã vào sân thì phải theo luật, và luật ở đây là “luật chơi nghiêm”.

HOÀN CẢNH THAY ĐỔI CƠ BẢN (HARDSHIP) LÀ GÌ?

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển mạnh mẽ, hợp đồng được xem là công cụ pháp lý quan trọng giúp các chủ thể bảo đảm quyền lợi hợp pháp của mình. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện hợp đồng, đặc biệt là hợp đồng dài hạn, có thể xảy ra những sự kiện không thể lường trước được gây bất lợi cho một bên, một trong số đó là trường hợp “hoàn cảnh thay đổi cơ bản”. Để bảo vệ quyền lợi của bên bị ảnh hưởng bởi trường hợp “hoàn cảnh thay đổi cơ bản”, dung hòa giữa nguyên tắc bảo đảm sự ổn định của quan hệ hợp đồng với yêu cầu bảo đảm tính công bằng, hợp lý trong thực tiễn, chế định thực hiện hợp đồng khi hoàn cảnh thay đổi cơ bản được ban hành.

TRỘM CẮP TÀI SẢN DƯỚI 2 TRIỆU

Trộm cắp tài sản là một hành vi vi phạm pháp luật phổ biến trong xã hội. Hành vi này không chỉ gây thiệt hại về mặt vật chất mà còn ảnh hưởng đến an ninh trật tự và quyền sở hữu hợp pháp của công dân. Mặc dù pháp luật đã có những quy định chặt chẽ để xử lý hành vi trộm cắp tài sản, nhưng hành vi này vẫn diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau. Hiện nay, một trong những tình huống gây nhiều tranh cãi là xác định trách nhiệm pháp lý khi cá nhân thực hiện hành vi trộm cắp nhiều lần, nhưng giá trị tài sản mỗi lần đều dưới 2.000.000 đồng.

THAY ĐỔI TÀI SẢN GÓP VỐN TRONG CÔNG TY TNHH: CÓ ĐƯỢC KHÔNG?

Trong nền kinh tế thị trường, vốn là điều kiện đầu tiên có ý nghĩa quyết định sự ra đời cũng như phát triển sau này của doanh nghiệp, bởi không có doanh nghiệp nào tồn tại mà không cần đến vốn. Vốn được hình thành trước hết là từ tiền, tài sản, quyền tài sản trị giá được bằng tiền do các cá nhân, tổ chức góp vào doanh nghiệp. Việc góp vốn này được thực hiện khi thành lập doanh nghiệp hoặc góp thêm vốn vào doanh nghiệp đã thành lập. Trong thực tiễn, có thể xảy ra trường hợp cá nhân, tổ chức muốn thay đổi loại tài sản góp vốn trong doanh nghiệp. Tuy nhiên hiện nay, Luật Doanh nghiệp chỉ có quy định liên quan đến việc thay đổi loại tài sản góp vốn trong Công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên.